Composteren is eigenlijk heel makkelijk –het gaat zelfs grotendeels automatisch - en is vooral erg leuk en leerzaam. Bovendien kun je in vrijwel elk formaat tuin, en zelfs binnen, composteren. Zo wordt het zelf verwerken van je GFT-afval wel erg eenvoudig. Je kunt de compostbakken in vrijwel elk tuincentrum kopen, of je kunt zelf een compostbak maken.
1.Wat is composteren?
Composteren is een milieuvriendelijke manier om je Gft-afval om te zetten in iets wat je weer kunt gebruiken. Door een sublieme samenwerking tussen schimmels, bacteriën en bodemdiertjes, blijft er van je je Gft-afval alleen nog maar een donkere substantie over, die erg lijkt op aarde. Deze substantie zit vol humus, en dat is weer heel erg voedzaam voor de grond in je tuin of de planten op het balkon.
Composteren gebeurt op grote schaal, bijvoorbeeld, in bossen helemaal automatisch. Het is een 100% natuurlijk proces, wat je in het klein kunt nabootsen op het balkon, of ietsjes groter in een tuin.
2.Wat zijn de voordelen van composteren op het gebied van duurzaamheid?
Composteren is een milieuvriendelijke optie, omdat je Gft-afval niet vervoerd hoeft te worden. Van het composteren op zich is (nog) niet bekend of dat grote milieuvoordelen met zich mee brengt. Wat we wel zeker weten is dat je goed moet composteren, omdat bij verkeerd composteren broeikasgassen vrijkomen, waardoor het wel een nadelige werking vormt op het milieu. Lees je dus goed in voordat je begint.
Het composteren van Gft-afval heeft mogelijk wel een milieueffect in de zin dat je iets bewuster bezig bent met het afval wat je produceert. Bovendien is het heel leerzaam, zowel voor kinderen als volwassenen, om meer te leren over hoe composteren en het bodemleven in de grond werkt. En dat bewustzijn draagt waarschijnlijk weer bij aan milieuvriendelijker leven.
3.Stinkt zelf composteren?
We kennen allemaal de geur die op kan stijgen uit de groene container, zeker als die al een tijdje niet geleegd is. Met composteren loopt dat gelukkig (hopelijk) anders. Als je goed composteert, stinkt compost namelijk helemaal niet. Er zijn zelfs mensen die het lekker vinden ruiken, omdat het ze aan boslucht doet denken.
Waar moet je op letten:
- Gooi de etensresten zo snel mogelijk in het compostvat of de compostbak, en laat het dus niet te lang in de keuken staan.
- Vermeng niet te veel gras. Houd een maximum van ongeveer één derde aan.
- Zorg voor voldoende zuurstof.
Hier vind je een uitgebreider artikel over het voorkomen van stinkende compost.
4.Waar moet ik rekening mee houden bij aanschaf van de compostbak?
Je kunt de compostbak zelf maken, er zijn compostvaten, er zijn houten compostbakken, gesloten systemen en open compostbakken.
Wat voor soort compostbak het beste geschikt is voor jouw situatie hangt af van:
- Hoeveel ruimte je hebt
- Hoeveel afval je hebt
- De verhouding tussen tuin- en keukenafval
Binnen of in een kleine buitenruimte, zoals balkon, composteren
In principe kun je overal composteren. Zelfs binnenshuis kun je met een kleine composteertrommel of wormenbak het groente- en fruitafval van een klein gezin composteren. Deze optie is vooral geschikt als je weinig tuinafval hebt. Dit zijn zogenaamde gesloten systemen en werken zelfstandig.
Composteervat voor in een kleine tuin
Heb je weinig ruimte in de tuin, maar wil je toch graag composteren? Dan bieden composteervaten uitkomst. Deze hebben wat minder ruimte nodig dan een traditionele compostbak, maar verwerken toch eenvoudig al het Gft-afval, zonder een groot deel van je tuin af te snoepen. Deze compost vaten zijn aan de onderkant geperforeerd waardoor ze contact houden met de bodem. Je kunt ze in vrijwel elk tuincentrum kopen.
Compostbak
De traditionele compostbak wordt gebouwd, op ongeveer anderhalve meter hoogte, met een oppervlakte van ongeveer 1,5 bij 1,5 meter. Je kunt je dus voorstellen dat je voor deze compostbakken wel iets meer ruimte nodig hebt. Zeker omdat je er idealiter 2 of 3 naast elkaar hebt, zodat je de compost kunt omzetten. Dit is nodig om voldoende lucht in de compost te houden. Daarover later meer. Compostbakken kunnen variëren in omvang, een meter bij een meter is ook prima. De omvang is uiteindelijk vooral afhankelijk van hoeveel Gft-afval je hebt.
Het is belangrijk dat er contact met de grond blijft zodat de beestjes in de grond hun optimale werk kunnen doen. Anderzijds is het prettig de bodem ´aangegeven´ is. Je moet je composthoop namelijk ook weer afgraven. Je kunt dit doen door tegels, met wat ruimte er tussen, of met gaas.
Je hoeft overigens niet per definitie een bak te maken, maar als je de ruimte hebt kun je ook gewoon een composthoop maken die los ligt. Het is dan ook wel handig om de bodem enigszins af te dekken (bv met gaas of tegels) zodat je bij het afgraven weet wanneer je kunt stoppen met graven.
5.Waar moet ik nog meer op letten?
Over composteren valt veel te vertellen. Uiteindelijk zal je merken dat het na verloop van tijd beter gaat, en wat minder goed werkt. Net zoals met veel dingen is ervaring belangrijk, maar je kunt de volgende dingen zeker in gedachten houden:
- Zorg voor voldoende lucht in de compostbak, dat doe je door de compost bakken elke 6 weken om te scheppen. (dus de compost van bak 1 naar bak 2, etc). Voor gesloten systemen is dit niet nodig. De compostvaten komen doorgaans met een beluchtingsstok. Die steek je eens per week in het compostvat, op een paar verschillende plaatsen. Door te draaien breng je zuurstof in de compost.
- Zorg voor voldoende variatie en balans in de compostbak. Meng bij voorkeur droog en vochtig, slap en stevig en grof en fijn. Let ook op een juiste mix tussen koolstofrijke ´ingrediënten´ (zoals zaagsel en boombladeren) en stikstofrijk (zoals gras en mest). Als je heel veel tuinafval hebt is het aan te raden om dit niet allemaal in één keer op de composthoop te gooien, maar stukje bij beetje toe te voegen.
- Zorg dat je compost niet te droog of te nat wordt. Plaats de compostbak daarom niet in een open veld, of onder een afdak waar veel regenwater vanaf sijpelt. Door te veel water kan er een tekort aan lucht ontstaan. Ook kunnen de voedzame stoffen uitspoelen. Te droog is ook niet goed, dus als het een hele droge periode is kun je de compost eventueel een beetje besproeien. Plaats de compostbak het liefst op een enigszins beschutte plek, bijvoorbeeld onder een boom, waar de compost half beschut is tegen regen, maar ook tegen te veel zon.
- Plaats de compostbak niet te dicht bij een sloot of ander open water. De meststoffen die kunnen uitspoelen kunnen het water vervuilen, waardoor er algengroei ontstaat. Vijf meter, of verder, is een goede afstand.
- Je kunt jaarrond composteren, maar het is het handigste om in het voorjaar of in de zomer te beginnen.
- Als het echt koud is in de winter, of er in het najaar veel meer regen valt, is het verstandig open compostbakken wat te beschermen. Dat doe je door een (tijdelijk) afdakje te creëren en de compostbakken te isoleren, bijvoorbeeld met een oud tapijt. Dit is belangrijk om dat de beestjes, schimmels en bacteriën die jouw Gft-afval omzetten in compost, bij kou gewoon minder goed werken. In een goede composthoop blijft het rottingsproces wel op gang. Maar als het echt koud is kan een beetje hulp geen kwaad.
6.Kan ik zelf een houten compostbak maken?
Zelf een (houten) compostbak maken is heel eenvoudig. Alle materialen zijn te koop bij de bouwmarkt. We gaan hieronder uit van een compostbak met gaas aan de zijkanten en hout als steunpilaren ertussen. Maar dat gaas kan ook vervangen worden door twijgen of hout.
- Zet de afmetingen af op de grond. 1,5x1,5 meter is ideaal als je de ruimte hebt.
- Zet op de hoeken 4 stevige houten palen neer.
- Graaf een sleuf van ongeveer 15 centimeter diep tussen de houten palen. In deze sleuven wordt dadelijk het gaas ingegraven.
- Knip het gaas op maat. De zijkanten en de achterkant kun je op gelijke hoogte houden, bijvoorbeeld 1,5 meter. De voorkant lager houden is verstandig, dan kun je er makkelijker bij.
- Eventueel kun je voor de voorkant een constructie bedenken waarbij je de bovenkant kunt gebruiken als je veel compost hebt. Bijvoorbeeld twee houten planken die je op de steunpilaren kunt schuiven.
- Zet het gaas vast aan de houten hoekpalen.
7.Wat mag er allemaal in de compostbak?
Omdat alles wat ´normaal´ bij het groene afval gaat professioneel en onder hoge temperaturen wordt verwerkt, kan er heel veel in de groene container. Maar dat kan helaas niet allemaal zomaar bij de compost hoop. Gelukkig kan er ook heel veel wel.
Wat kun je altijd composteren
- Snoeiafval in kleine stukjes (als het héél veel is beter beetje bij beetje toevoegen)
- Grasmaaisel
- Herfstbladeren
- Eierschalen (eerst een beetje kneuzen)
- Koffiefilters (met koffiedik) en theezakjes
- Rauwe groenten en fruit
- Houtsnippers
- Notendoppen
- Aardappelschillen (mits biologisch)
- Schillen van citrusvruchten (mits biologisch)
- Groenteresten
- Keukenrol
- Etensresten (in kleine hoeveelheden)
- Mest van huisdieren die GEEN vlees eten
- Onkruid (mits niet bloeiend)
- Kranten, mits klein gemaakt. Let op! De composthoop is geen out papier. Af en toe en krant die je bv gebruikt hebt om aardappelschillen in op te vangen kan wel, heel veel oude kranten kan niet.
Wat kun je beter niet composteren
- Gekookte etensresten (in grote hoeveelheden)
- Vetten
- Schillen van niet-biologische aardappelen en citrusvruchten (deze gaan de schimmelwerking in de composthoop tegen)
- Bloeiend onkruid en zieke planten
- Coniferentakken
- Bloeiende of zaaddragende planten
- Vlees en botjes
- Schelpen of visgraten
- Houtskool of kolenresten
- As uit de kachel
- Brood (in grote hoeveelheden)
- Kattenbakvulling en afval
